Тие се во водата која ја пиеме, храната која ја јадеме, облеката која ја носиме...Ги создал човекот и се погубни за здравјето

Добивај вести на Viber

САД воведуваат нови еколошки регулативи за ограничување на долговечните хемикалии PFAS во водата, но тоа е само врвот на ледениот брег.

„Вечните хемикалии“, односно збир на долготрајни и можеби штетни вештачки материи, се наоѓаат во водата што ја пиеме, пакувањето на храната што ја јадеме, кујнскиот прибор со кој готвиме, креветите во кои спиеме, облеката што ја носиме, па дури и во нашите организми.

Владата на САД сака да ги усвои првите рестрикции во историјата на пет од тие поединечни хемикалии, кои ги нарекуваме перфлуороалкилни и полифлуороалкилни супстанции (PFAS) и ограничувања за мешавина која вклучува шесто соединение PFAS.

Агенцијата за заштита на животната средина (ЕПА) вели дека ограничувањата со текот на времето би можеле да спречат илјадници смртни случаи и да намалат десетици илјади болести и болести. Европската комисија исто така се подготвува да забрани сет на соединенија PFAS што се користат во пената за гаснење пожари.

Некои компании веќе почнаа постепено да ги отстрануваат најпроучените хемикалии PFAS, имено перфлуорооктаноична киселина (PFOA) и перфлуорооктанска сулфонска киселина (PFOS). И двете од овие киселини се штетни за нашиот имунолошки систем и имаат негативен ефект врз плодноста, развојот на детето и метаболизмот.

Сепак, постојат повеќе од 9.000 PFAS соединенија со стотици апликации, вклучително и во нелепливи облоги за храна, заштита на ткаенината и пластика. Покрај тоа, некои од нив можат да постојат во животната средина со децении.

Кој е животниот век на вечните хемикалии?

Таа долга листа на хемикалии е наречена „вечни хемикалии“ со причина - имено, тие се постојани. Згора на тоа, не само што им треба многу, многу долго време за да се разградат, туку дури и се акумулираат во живите организми, односно дури и малата изложеност може да се акумулира со текот на времето до точка каде што стануваат штетни.

Издржливоста на хемикалиите зависи од молекуларната структура и составот на поединечните супстанции, што значи дека не се сите овие злогласни хемикалии исти.

Основата на сите PFAS супстанции е јаглеродот, така што оние со помалку од шест јаглеродни атоми се со „краток синџир“, а останатите се со „долг ланец“ и според една студија, соединенијата на PFAS со долг ланец остануваат во телото подолго од оние со краток синџир.

Друга студија за долгорочна изложеност на PFAS покажа дека полуживотот за друга хемикалија наречена PFHxS е 5,3 години, за PFOS 3,4 години и за PFOA 2,7 години.

Сепак, полуживотот на овие хемикалии во водата е значително подолг и според некои истражувања, полуживотот на PFOA во вода е повеќе од 90 години, а PFOS повеќе од 41 година.

Извор на вечни хемикалии

Еден од главните извори на контаминација со PFAS е употребата на пена за гаснење пожар, особено онаа што се користи за гаснење запаливи течности. Во пената, PFAS делува како површинско-активна супстанца која го намалува површинскиот напон на пената и овозможува полесно да се шири на површината што гори и да го намали протокот на кислород.

За жал, противпожарната пена лесно се измива и на тој начин PFAS навлегува во блиските водни патишта и почва. Дополнително, PFAS се користи за третирање на огноотпорна облека или пакување храна, како што се хартиени кеси во кутиите за носење пица, бидејќи го спречува истекувањето на маснотиите низ пакувањето. Може да се користи и за чистење на теписи и мебел, а една студија потврди дека 60 проценти од постелнината и детската облека содржат PFAS.

За жал, сè уште не е познато кое ниво на PFAS може да се пренесе во телото преку кожата и храната, но научниците наведуваат дека постои значителен ризик од вдишување на прашина богата со PFAS. Олеснителна околност е тоа што полуживотот на PFAS во воздухот е пократок отколку во водата.

PFAS се користат и во индустријата за контејнери за храна бидејќи спречуваат појава на дамки на пластика, но научниците откриле дека во таквите садови тие можат да се пренесат во храната што ја внесуваме во телото.

Она што најмногу загрижува е фактот дека PFAS е пронајден и во отпадна тиња што се користи за земјоделски култури. Тињата содржи и микропластика и разни долготрајни хемикалии кои нашите бубрези се обидуваат да ги исфрлат од телото.

И кога се знае дека PFAS е пронајден дури и во тоалетната хартија, не е чудно што завршува во отпадна вода, преку која завршува во почвата и на крајот од циклусот се враќа на нашите маси.

Извор: Poslovni.hr

Фото: фрипик