Структура на вредноста на земјоделското производство според „ЕКОНОМСКИТЕ“ сметки

Добивај вести на Viber

Ги користиме економските сметки во земјоделството за извесна анализа за структурата на вредноста на земјоделско производство во главните гранки- растително и сточарско производство како и структурата на производството во тие гранки од група производи и производи. (Статистички годишници на РМ 2012-2107). Една од главните карактеристики на економските сметки во земјоделството претставува примената на формулата, количина х цена при мерење на производството. Формирањето на економските сметки е направено со користење на редовните стaтистички истражувања од Државниот завод за статистика.

  Главна цел на оваа анализа беше да се види како се  формирани  вредностите на вкупното земјоделско производство, односно како се движи учеството на главните земјоделски гранки, растително и сточарско (добиточно) производство, а по тоа какво е учеството на производите или група производи кои ја формираат вредноста на растителното односно сточарското производство.

  Истражувањето опфаќа период од 10 години (2006-2015) со цел да се откријат некои сериозни тенденции во релативните односи помеѓу гранките на производството и културите и групи култури во главните гранки на производството.

Таб.1 Учество на растително и добиточно производство во вкупното производство на земјоделски производи, проценти 

  Движењето на учеството на растителното и добиточното производство (таб.1) е релативно изедначено,каде учеството на растителните производи има мала тенденција на пораст, а опаѓање на учеството на добиточните производи се намалува. Просечно учество за овие 10 години покажува дека растителното производство изнесува 74,6%, добиточното производство 25,4%. Ова несразмерно мало учество на добиточното производство е резултат на земјоделската политика во изминатиот период, бидејќи е потценето значењето на сточарската гранка, а непотребно форсирање на растително производство. Мислам дека никој не вршел анализа од аспект:  колку која гранка придонесува во вредноста на земјоделските производи и дали треба да се менува поддршката на државата со цел да се овозможи повисок придонес на сточарството во формирањето на вкупниот приход од земјоделството и зошто ни се  високо дефицитарни млекото и месото?

  Според “економските сметки”(во годишните зборници), вредноста на растителните и добиточните производи ја формира вредноста на производството на земјоделските производи. За формирање на “Производство на земјоделска деловна гранка, се прикажуваат  и годишните приходи од: “Услуги во земјоделството“,“Неземјоделски секундарни дејности (неделиви)” и “Субвенции на производството”. Кога ќе се додадат овие  на  “Производство на земјоделски производи” се формира релативно повисока вкупно вредност на таканаречена(од статистика) “Деловни гранки”.  Во 2015 водина производството на земјоделски производи изнесува 79,8 милијарди денари, а на земјоделската деловна гранка вредноста е 87,8 милијарди денари. Во тој износ за 2015 година се вкалкулирани и субвенциите на производство во износ од 57,2 милијарди денари.  Износот на поддршката на растителното производство според Годишната програма на Владата  изнесувала 3,11 милијарди денари за растителното производство, а 2,10 милијарда за сточарство па односот на рстителното и добиточното производство во збирот од 3,11 милијарди  и 2,10 милијарди изнесува 59,7: 40,3.

  Интересно е што средствата за субвенции на  земјоделството остануваат на исто ниво во наредните две години, се намалува поддршката на сточарството, а расте на растителното производство. Во 2016 година односoт e 66,4% за растителното производство, а 33,6% за сточарството. Во 2017 година односот е 62,9:37,1%. Државната политика е погрешна. Сточарството има повисоко економско значење бидејќи неговите производи се со додадена вредност, затоа мора да има поголема поддршка.

Таб.2 Учество на производи и група производи во вредноста на растителното  производство – проценти

  Во вредноста на растителното производство најголемо учество имаат градинарските култури, (таб.2) потоа овошјето, па житата. Градинарските производи (зеленчукот) имале перманентен пораст, па во десетата година од овој период (2006-2015) нивното учество во формирањето на вредноста на растителното производство е зголемено за 8,2%. Житата покажуваат најколебливо (променливо) учество, слични промени по години покажуваат и индустриските и фуражните растенија, а најстабилно учество има  овошјето. 

  Во формирањето на вредноста на сточарството, вредноста на производите е за 10-15% повисока од вредноста на добитокот (таб.3). Вредностите се релативно променливи, кај производите се движат од 52,1 до 63,6%, а кај вредноста на добитокот од 36,8 до 47,9%.

Таб.3 Учеството на вредноста на добитокот и добиточни производи во вредноста на добиточното производство-проценти

                                                Проф.Д-р. Борис Анакиев