ШТО НАВИСТИНА ЈА МАЧИ АМЕРИКА? Барањето на Трамп до ФЕД укажува во вистинската насока

Добивај вести на Viber

Медиумските коментари честопати тврдат дека жртвите на деиндустријализацијата биле главно мажи со средно и пониско образование, типични членови на традиционалната работничка класа.

Надворешно-трговската политика на американската администрација привлекува големо внимание кај светската јавност. Претседателот Доналд Трамп се обидува да го намали трговскиот дефицит и да го зголеми производството и вработеноста во преработувачката индустрија. Тоа го прави со зголемување на тарифите за увезената стока, делумно како форма на преговарачки притисок врз трговските партнери, и со преговарање со странски инвеститори и мултинационални компании за изградба на фабрики во САД.

Ваквата политика очигледно е оправдана со проблемот со големите загуби на работни места во преработувачката индустрија. Во текот на изминатиот половина век, имено, има драстичен пад на бројот на вработени во таа група дејности. Од јули 1979 година, кога бројот на вработени во преработувачката индустрија беше најголем во историјата, до јануари 2025 година, беа изгубени дури 6.770.000 работни места или 34,7 отсто.

Впрочем, доларите се враќаат.

Медиумските коментари честопати тврдат дека жртвите на деиндустријализацијата биле главно мажи со средно и пониско образование, типични членови на традиционалната работничка класа. Исто така, често се тврди дека оваа социјална група го сочинува најголемиот дел од гласачката база на претседателот Трамп.

Ако, пак, се земат предвид податоците за други активности, се појавува поинаква слика. Отворени се голем број работни места погодни за споменатиот тип на работници во градежништвото и транспортната и складишната индустрија. Во наведениот период вработеноста во овие дејности е зголемена за 7.352.500 работници.

Трговскиот дефицит придонесе за намалување на вработеноста во преработувачката индустрија, но и за зголемување на вработеноста во другите сектори. Имено. Според тоа, доларите на еден или друг начин се враќаат во американската економија и ја зголемуваат побарувачката. Така, на пример, големиот градежен „бум“ од 2003 до 2005 година беше делумно финансиран со прилив на странски капитал, особено од Кина.

Покрај тоа, работните места надвор од преработувачката индустрија не се полошо платени. Просечната бруто часовна плата за производствен и неменаџерски персонал е 28,92 долари во преработувачката индустрија, 29,73 долари во транспорт и складирање и дури 36,79 долари во градежништво.

Па што е проблемот? Одговорот на тоа прашање го даваат податоците за трендот на стапката на вработеност кај мажите на возраст од 25 до 54 години. Стапката на вработеност е учеството на вработените во вкупното население од одреден пол и возраст. Споменатата возрасна група беше избрана со цел да се отстрани влијанието на долгорочните промени во посетувањето на образованието и пензионирањето.

Податоците покажуваат дека стапката на вработеност на средовечните мажи порано била значително повисока отколку што е денес. Во 1968 година тој бил 96,7 отсто, а во 2024 година 86,3 отсто. Дел од таа промена одразува нормално намалување на учеството на земјоделското население, но неговиот предзнак секако не беше позитивен.

Најтешкото нешто за градежната индустрија

Податоците покажуваат и дека економските рецесии најмногу ги погодиле мажите. Таканаречената голема рецесија од 2008 и 2009 година беше особено длабока. Стапката на вработеност на средовечните мажи се намали од 87,7 отсто во мај 2007 година на 80,6 отсто во септември 2009 година. Најтешко погоден беше градежниот сектор.

Стапката на вработеност на горенаведената група закрепна во голема мера по завршувањето на рецесијата, но не го достигна претходното ниво. Истото важи и за другите рецесии. Тие оставија, фигуративно кажано, трајни лузни.

Според тоа, се чини дека најголемиот проблем на американскиот пазар на труд е големата нестабилност на стапката на вработеност на мажите. Заклучокот е сосема јасен: треба да се избегнуваат политики кои предизвикуваат рецесија. Ова, меѓу другото, значи дека американската централна банка (ФЕД), како главна причина за рецесиите, треба да биде спречена да претерано реагира на привремено зголемената инфлација.

Дополнително, потребна е дерегулација на градежните активности, што несомнено позитивно би се одразило на вработувањето. Ефектот, сепак, нема да биде голем доколку ФЕД продолжи да одржува, преку политиката на квантитативно олеснување, екстремно високи каматни стапки на хипотекарните заеми. Затоа, неодамнешната изјава на претседателот Трамп со која побара од централната банка да ги намали каматните стапки укажува на чекор во вистинската насока.

Републиканското мнозинство во Конгресот треба да донесе законски ограничувања на дискрецијата на ФЕД со цел да се поттикне вработеноста на краток рок и да се стабилизира економскиот раст на долг рок. Иако предизвикува голема штета во моментов, трговските политики на претседателот Трамп може да бидат корисни доколку на крајот доведат до слободна трговија меѓу Соединетите држави и Европската унија. Меѓутоа, ниту една мерка на трговската политика не може да го реши проблемот со невработеноста кај средовечните американски мажи.