ГРАФИТ, ТИТАНИУМ И ЛИТИУМ, УКРАИНА ПОСЕДУВА ОКОЛУ ПЕТ ОТСТО ОД КРИТИЧНИТЕ СУРОВИНИ - потпишан договорот со САД за природните ресурси

Добивај вести на Viber

Вашингтон и Киев го потпишаа долгоочекуваниот договор за природните ресурси на Украина по месеци напнати преговори. Иако деталите од договорот сè уште излегуваат на виделина, двете страни потврдија дека со него се воспоставува инвестициски фонд за истражување на минерали и се одредува начинот на поделба на приходите.

Во соопштението на американската администрација се наведува дека договорот „испраќа порака до Русија“ дека администрацијата на претседателот Доналд Трамп е „посветена на мировниот процес насочен кон слободна, суверена и просперитетна Украина“.

Договорот доаѓа малку повеќе од два месеци по средбата меѓу претседателот Трамп и Володимир Зеленски во Белата куќа, која се претвори во јавен вербален конфликт и предизвика стравувања дека САД би можеле да ја повлечат својата поддршка за Украина.

Главни одредби од договорот

Украинската министерка за економија Јулија Свириденко вчера пристигна во Вашингтон по она што се чинеше како пробив во преговорите за потпишување договор со американскиот секретар за финансии Скот Бесент. Откако учествуваше на церемонијата на потпишување со Бесент, Свириденко ги објави главните одредби од договорот на социјалните мрежи.

На платформата X, таа изјави дека договорот воспоставува инвестициски фонд за реконструкција со цел привлекување западни инвестиции во украински проекти во областа на минералите, нафтата и гасот.

Таа нагласи дека природните ресурси остануваат сопственост на Украина и дека Киев самостојно ќе одлучи за локациите на експлоатација. Партнерството ќе биде рамноправно, во сооднос 50:50, без обврска за позајмување од САД. САД ќе преземат улога во привлекувањето капитал и технологија за проекти на украинска територија.

Клучна одредба за воена помош

Како дел од договорот, САД ќе му обезбедат на Киев дополнителна помош, што би можело да вклучува, на пример, системи за воздушна одбрана. Ова е клучна одредба што не беше вклучена во претходните предлози за договорот.

Според Свириденко, приходите и исплатите на фондот нема да бидат оданочени во ниту една од земјите. Таа додаде дека договорот сè уште треба да биде потврден од украинскиот парламент.

Свириденко пишува дека договорот го признава придонесот на Украина кон глобалната безбедност и им се заблагодари на сите што учествуваа во неговото постигнување.

Не е познато дали постои формална безбедносна гаранција

Не е јасно дали договорот вклучува формална безбедносна гаранција од САД, што беше едно од главните барања на претседателот Зеленски за време на преговорите. Министерството за финансии на САД соопшти: „Ниту една земја или поединец што ја финансираше или снабдуваше руската воена машинерија нема да има корист од обновата на Украина“.

Претседателот Трамп рече дека договорот е „компензација“ за американските средства за време на војната.

„Бајден им даде 350 милијарди долари“, рече Трамп во телефонска средба на мрежата NewsNation. Тој додаде: „Се согласивме за договор каде, теоретски, добиваме значително повеќе од тие 350 милијарди.“

Трамп веќе некое време тврди дека САД потрошиле околу 350 милијарди долари за помош на Украина, иако анализата на Би-Би-Си покажа дека вистинската сума е многу помала. На прашањето дали присуството на САД во Украина може да ги ограничи руските потези во регионот, тој одговори: „Може да биде“.

Минерално богатство на Украина

Според проценките на Киев, околу 5 проценти од „критичните суровини“ во светот се наоѓаат во Украина.

Ова вклучува околу 19 милиони тони докажани резерви на графит, што, според Украинската геолошка служба, ја рангира земјата меѓу петте водечки светски производители на минералот. Графитот се користи во производството на батерии за електрични возила.

Украина, исто така, има значајни наоѓалишта на титаниум и литиум. Исто така, тврди дека има големи количини на ретки земни метали - група од 17 елементи клучни за производство на оружје, ветерни турбини, електроника и други модерни технологии - иако овие тврдења се предмет на дебата.

Дел од украинските минерални наоѓалишта моментално се под руска окупација. Според Свириденко, ресурси во вредност од 350 милијарди долари сè уште се наоѓаат на окупираната територија.

Експертите предупредуваат дека спроведувањето на договорот и пристапот на американските инвеститори до украинското минерално богатство нема да биде можно без решавање на проблемот со неексплодираните рудници. Се проценува дека дури една четвртина од територијата на Украина е контаминирана со мини, првенствено на истокот од земјата.

Покрај тоа, ќе биде потребно долго време пред да се реализираат конкретни економски придобивки. „Тие ресурси не се во пристаништето или складиштето - тие сè уште не се развиени“, изјави за Би-Би-Си поранешниот министер и раководител на Киевската школа за економија, Тимофиј Милованов.

Реакцијата на Русија

Москва сè уште официјално не го објави договорот. Но, претходно оваа година, рускиот претседател Владимир Путин изјави за државната телевизија дека е подготвен да им „понуди“ на американските партнери соработка за рударски проекти, вклучително и експлоатација на таканаречените „нови територии“ - алудирајќи на деловите од источна Украина што Русија ги држи под окупација од почетокот на целосната инвазија пред три години.

Путин потоа рече дека евентуалниот договор меѓу САД и Украина за ретки минерали „не ме засега“ бидејќи, како што изјави, Русија „несомнено има, и сакам да го нагласам ова, значително повеќе такви ресурси од Украина“.

Тој додаде дека Русија е подготвена да привлече странски партнери за да ги искористат „нашите историски територии што се вратија во Руската Федерација“.

Фото: Американско министерство за финансии