„S&P“ ги ценеше забелешките што Владата не ги прочита во извештајот на ММФ

Добивај вести на Viber

По само еден месец од објавувањето на извештајот на Мисијата на ММФ за состојбите во македонската економија, Агенцијата за кредитен рејтинг „Стандард и Пурс“ го намали долгорочниот кредитен рејтинг на Македонија  и тоа за едно ниво. Регистрирано е намалување на оценката за кредитите, и во девизи  и во денари  и тоа од „ББ“ на „ББ-“, како и на оценката за трансферите и конвертибилноста од „ББ+“ на „ББ“.  Ваквото намалување на кредитниот рејтинг претставува неповолен индикатор за странските инвеститори со кој допрва ќе мора да се справуваме како од аспект на отежнатиот пристап до странски кредитни линии  така и со повисоките цени на позајмените средства, кои по правило се зголемуваат откако земјата ќе добие пониска оценка . Но, она што е интересно е што оценката од Агенцијата посебно ја вознемири власта. Зошто? „Екстерното оценување“ доаѓа како гром од ведро небо, по доминантно изразеното самозадоволство од неодамнешната оценка на Мисијата на ММФ за тековните состојби во економијата (излез од рецесијата, најниска задолженост на државата, изгледи за повисок раст од други земји во ЕУ и тн.), по што директно повиканите  експесно реагираа . Во незадоволството од намалување на рејтингот  речиси не се забележа дека Агенцијата го потврди краткорочниот кредитен рејтинг на земјата на ниво „ББ“, а тоа е во согласност со позитивните оценки на мисијата од ММФ. Но, кој да го анализира тоа кога извештајот на Мисијата се прочита селективно (само позитивните оценки), а не и критичките забелешки за неповолните трендови и случувања до кои може да дојде доколку „повторно не се воспостави“ среднорочна стратегија за управување со буџетот и долгот, бидејќи без тоа постои ризик за растот. Забелешките на ММФ кои власта не ги прочита , а Агенцијата ги  валоризира  со пониска оцена се содржани во делот каде Фондот бара поголема буџетска транспарентност што пак ќе претставува рамка за приоритетите на потрошувачката. На овој начин се очекува дека ќе се обезбеди одржливост на фискалната политика, со што ќе се создаде соодветен буџетски простор за структурните приоритети со цел одржување на поволна бизнис-клима со ниски даноци. Во овој контекст, се чини дека Агенцијата подобро го прочита и се послужи со извештајот на Мисијата од ММФ и врз таа основа ја утврди оценката за долгорочниот кредитен рејтинг. Затоа,  намалувањето на рејтингот може да се земе како предупредување да не се остане на самозадоволството од тековните оценки, туку сериозно да се пристапи кон создавање на услови за подинамичен и одржлив развој. Притоа, сосема инструктивно е укажувањето дека тие ќе го зголемат рејтингот ако реформите се насочат спрема повисоки стапки на раст, а ќе го намалат доколку продолжат владините капитални трошоци за непродуктивни средства, со што би се предизвикало дополнително зголемување на јавниот и приватниот долг, што пак во исто време значи отежнување на потенцијалниот економски раст. Меѓу причините за намалување на долгорочниот рејтинг се наведуваат регионалните економски притисоци, ограничувањата на странските банки-мајки на домашните банки, потешкотиите во управувањето со владините долгови и зголемувањето на јавните капитални трошоци за непродуктивни имоти. Врз таа основа Агенцијата надолу ги ревидира и очекувањата за просечниот годишен раст во периодот 2013-2015 година на 2%, што е помалку од просечниот раст од пред кризата. А со ваков раст, сметаат тиe, е неверојатно да се генерира отворање на работни места за да се намали невработеноста од 31%, поради што се покренува и прашањето за одржливоста на тековните политики. Од Агенцијата јасно констатираат дека бизнис климата за големите странски инвеститори е добра, меѓутоа, таа е помалку охрабрувачка за малите и средни домашни претпријатија. Агенцијата предвидува и пораст на дефицитот на тековната сметка од предвидените 5%  од БДП во 2013 година на 6% во 2014 година. Тој ќе се финансира со акумулирање на странскиот долг, со прилив на странски директни инвестиции и со умерено повлекување од девизните резерви на земјата. Во овој контекст се очекува владиниот долг да се зголеми до 37% од БДП до крајот на 2016 година итн. По овие оценки на „S & P“ сосема легитимно е да продолжат дискусиите за тоа дали и за колку се ослабени шансите за позначаен економски раст на земјата. Секако, можно е и Агенцијата да промаши во нејзините предвидувања. И камо да е така. Земјата ќе го плати цехот од можното влошување на условите за користење на странски средства за развој, но барем ќе има со што, доколку се остварат предвидувањата на нашите институции кои се поповолни од очекувањата на „S & P“. Меѓутоа, ќе биде лошо ако тие се изјаловат.  А уште полошо ќе биде, доколку во меѓувреме, задоволни од моменталните состојби, не се преземат соодветни мерки и активности да се запрат неповолните трендови во економијата (па, и во политиката, на што укажува Агенцијата) и таа да се насочи кон остварување на подинамичен раст. Острото реагирање на Министерството за финансии против оценките на „S & P“ ја потхранува вербата дека економијата е на пат за надминување на кризните состојби, меѓутоа, не треба да се потценат укажувањата на Агенцијата за неповолните трендови, кои доколку продолжат, можат да ги влошат моменталните, навидум, задоволителни состојби. Критиките треба да се замат предвид за да се избегнат можните неповолни текови,  а не да се игнорираат, со оглед на долгорочната ранливост на македонската економија. Д-р Крсте Шајноски