ЕВЕ ЗА КОЈ ИЗНОС РАБОТАТ СТРАНЦИТЕ ВО ХРВАТСКА: Сумата е смешна, дури е под минималната

Добивај вести на Viber

Канцеларијата на Народниот правобранител лани примила околу 40 барања, три пати повеќе од претходната година.

Во последните неколку години се случија значителни промени на домашниот пазар на труд поради недостигот на работна сила. Хрватските граѓани заминаа во некои други, главно западни земји, а работодавците спасот го бараа во странски работници.

Наместо системот на квоти, воведен е тест на пазарот на трудот, кој значително го поедностави процесот на поднесување барања за издавање работни дозволи на странски работници.

Тие дојдоа во Хрватска од различни земји, како од соседните земји како Србија и Босна и Херцеговина, така и од далечните како Непал, Индија, Филипините и Бангладеш.

Но, и двајцата, без разлика колку е блиска нивната земја на потекло, наишле на злоупотреба на работното место и искористување на непознавањето на локалните прописи, правила и обичаи. Дали странските работници се нова ранлива група?

Минатата година биле издадени 172.499 дозволи за престој и работа, најмногу на државјани на БиХ, Србија, Непал, Индија и Северна Македонија. Во тој голем број имаше и такви кои станаа жртви на мобинг и решија да се обратат некому за тоа.

Жените се особено ранливи

„Регистрацијата се зголемува. По правило, станува збор за повреда на материјалните права, како што е неисплата на плата и додатоци на плата. Меѓу апликациите има различни националности, а најзастапени се луѓе од регионот на поранешна Југославија и други земји кои не се членки на ЕУ. Имавме дури и неколку прашања од турски граѓани“, рече Сузана Блануша, адвокатка во Здружението за мобинг.

Здружението Мобинг лани примило вкупно 1.710 партии кои им се обратиле поради разни правни проблеми, а поточно 678 работници се пожалиле на мобинг. Блануша особено нагласува дека жените се видно поранливи и поднесуваат околу 70 проценти од пријавите.

„Забележуваме зголемување на дискриминацијата по пол во здружението, поконкретно дискриминација на жените, особено на мајките. Знаеме еден пример на госпоѓа од Северна Македонија која работела како сезонска работничка во угостителство на крајбрежјето. Ја земаше платата на рака, работеше од утро до вечер без плата за прекувремена работа, живееше во област која беше апсолутно неиздржлива, а беше и жртва на сексуално вознемирување“, вели Блануша.

Македонка оставила мало дете дома, дошла на нашето крајбрежје и потоа преживеала голема траума. На интернет го нашла бројот на здружението, им се јавила, а тие и помогнале колку што можеле, сведочеше Блануша. За жал, ова не е единствениот пример на мобинг што го доживеал некој кој дошол во Хрватска со „стомак за леб“. Томислав Киш, генерален секретар на Новите синдикати, како особено проблематична ја издвои индустријата за испорака.

„Работат многу за суми под минимумот и се согласуваат со тоа бидејќи не знаат дека минимумот како категорија постои во Хрватска. Дури и доживеав странски работник да ме праша: „Како да се зачленам во синдикат кога ни кажаа дека според хрватските закони, синдикатите се третираат како терористички организации?“ Кога човек поминува низ таква манипулација, тешко е да се разговара со било кој“, рече Киш.

Плодна почва за манипулација

Синдикалецот објаснува дека, со оглед на културните разлики и нивниот социјален статус, на странските работници им е тешко да се отворат и да побараат помош на почетокот. За среќа, има луѓе доволно храбри да ја пријават некому за неправдата што ја доживуваат.

Хрвоје Новак, советник во Канцеларијата на Народниот правобранител, забележува дека претходно имало претставки од странски работници, но тогаш на Канцеларијата главно се обраќале работници од регионот на кои не им била потребна значителна културна или јазична интеграција, додека денес се повеќе добиваат претставки од работници од Азија и Африка.

Во 2022 година добиле десетина пријави за кршење на човековите права, додека лани имало четириесетина, а Новак најавува дека ако се суди според бројот на претставки од почетокот на оваа година, во 2024 година ќе има повеќе. Според нивната евиденција, минатата година им пришле работници од територијата на поранешната држава, како и од Филипините, Бангладеш, Турција, Узбекистан, Египет и Индија.

Либерализацијата на увозот на работна сила што денеска ја спроведува Хрватска е по моделот на вработување на странци во Словенија, но некои, како Киш, отворено ја критикуваат, бидејќи тоа може да биде плодна почва за манипулација и експлоатација на работниците.

„Немаме стратегија за кои занимања ни требаат, а потоа во оваа инфлација на странски работници, ако не се задоволни со едно, работодавците го заменуваат со друго. Има многу „оставени“ во туризмот. Доаѓаат овде, потпишуваат договор на една година, поради некоја причина добиваат отказ по неколку месеци и потоа завршуваат на пат затоа што праќаат пари дома и немаат сопствено сместување. Пред неколку месеци слушнав за еден таков пример со филипински работници“, предупреди Киш.

Во Канцеларијата на Народниот правобранител надежите ги полагаат во најавените измени на Законот за странци кои ќе бидат предмет на јавна расправа на која ќе учествуваат за со свои предлози да се подобрат постоечките закони.